Rakı Nedir?

Akdeniz yaz akşamlarının günbatımında, sarı sıcak meltemlerin eşliğinde, mavi suların kıyısına yerleştirilmiş beyaz örtülü masaların lezzet eşlikçisi geleneksel Türk rakısı, tadını ve kokusunu Türkiye'de yetişen üzüm, anason ve uygulanan yerel üretim yöntemlerinden alan, kendine has, distile edilmiş yüksek alkollü bir içki türüdür.  Coğrafi işaretli olan geleneksel Türk rakısının üretim süreci tamamıyla Türkiye sınırları içinde yapılır. Üretim yöntemi, hacmi, alkol derecesi, içeriğinde bulunması gereken rakı anason anetol oranı net bir şekilde tescilinde belirlenmiştir.

Türk rakısı, Anadolu topraklarında yaşayan tüm uygarlıklardan sentezlenerek gelmiş kültürel bir mirastır. Rakı kelimesi Arapçada “terlemek, terini damlatmak” anlamına gelen Arak teriminin farklı bir ifadesidir. Bu kelimeden türetilen ve damıtılmış anlamına gelen “arıka” fiili, on birinci yüzyıldan beri bereketli hilal coğrafyasında damıtılarak üretilen tüm içkileri ifade eder. Sibirya Türklerinin kullandığı dilde tüm şarap ve alkollü içeceklere “arakı” denmektedir. Sekizinci yüzyılda Cabir Bin Hayyan adlı simyacı şarabı damıtarak ilk yüksek alkollü içkiyi yapmıştır. Distile içkilerin ilk kez literatüre girişi ise on altıncı yüzyıldır ve bu rakı tarihinin miladı kabul edilir. On yedinci yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnâme'sinde adı geçen rakı, geleneksel kutlama, davet ve organizasyonların en çok tercih edilen içkisi olarak, on dokuzuncu yüzyılda yaygın şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Ülkemizde dağ eteklerinde yetişen kendine has tadıyla sofralardan eksik olmayan, uzun taneli “razaki” üzümlerinden yapıldığı için rakı olarak adlandırıldığı da söylenir.

Günümüzde bir dünya markası olan Türk rakısı, servis edildiği sofralara özel bir sunumla gelir. Rakı içilen masaların kendine has görüntüsü, terminolojisi ve sembolizmi vardır. En sade haliyle bile özel anların tanığı olan geleneksel rakı masası , mutlaka rakı beyazı renginde örtü ile hazırlanır. Rakı sofrası binbir çeşit rakı mezeleri ile donatılır, yan yana iki sevgili gibi rakı kadehi ve suyu konur ve rakı şarkıları eşliğinde sohbet edilerek memleket kurtarılır, sevgiliye hasret giderilir, içilir ve güzelleşilir. Rakı tiryakilerinin “rakı adabı “olarak isimlendirdiği bu geleneksel kuralların uygulanması, rakı içilen sofralarda çok önemlidir. 

Rakı Adabı Nedir?      

Anadolu topraklarında, beş yüz yıllık bir tarihin içinden sentezlenerek gelen Türk rakısının, sosyal hayatın içinde önemli bir yeri vardır. Milli içki olarak kabul gören Türk rakısı, sohbet için bir araya gelenlere eşlik eden, “rakı adabı “ olarak anılan maddi ve manevi özellikleri olan kültürel bir simgedir. Rakı, kalbe giden yolun mideden geçtiğini hatırlatan bir içkidir. Viski gibi tek başına, şarap gibi yalın, bira gibi bir içimde tüketilmez. Meyhanelerde, zengin yemek çeşitleri ile donatılan uzun rakı masaları ve her kalbin kapısını açan bir anahtar olduğu için “çilingir sofrası” olarak anılan, lezzetli mezelerle hazırlanmış rakı masası, rakı kültürünün önemli bir parçasıdır. Rakı sofrası mezelerle donatılırken rakının eşlik ettiği yemekler de ayrı bir özenle hazırlanır. Çoğunlukla, ızgara et ürünleri ile içilen rakı , balık ve deniz mahsulü ile hazırlanan çeşitlerin yanında en çok tercih edilen içkidir.  Tuzlu deniz mahsulleri, dereotu, rezene, kimyon, limon ve zeytinyağı ile hazırlanan mezeler ve yemekler anasonlu rakı ile hafifleten ve dengeleyen bir lezzet birlikteliği oluşturur. Kavun, karpuz gibi tatlı birleşimler ile de baş döndüren bir tada dönüşür.

Rakı adabı, rakı eşlikçilerinin ve tiryakilerinin tüm kurallarına uyduğu, bu sayede rakı masalarında gönüllerin ve midelerin doyduğu, tarihi, kültürel, geleneksel bir mirastır. 

Rakı Sözleri Nelerdir?   

Rakı sevenler, tiryakiler ve meyhane gediklileri, rakı sofrası kurulduğunda sohbetlerinin uzun süreceğini bilirler.  Rakı masası, kadehler “şerefe” kalktığında hüzünden sevince, acıdan mutluluğa kadar bütün duyguların açığa çıktığı, ülkenin, dünyanın kurtarıldığı sırada ortama uygun şarkı sözlerinin havada uçuştuğu kendine has bir rakı edebiyatı yaratır. Sanatsal birçok alana ilham kaynağı olan rakı edebiyatı, şarkılara, şiirlere, senaryolara konu olmuştur.  Şiirinde “Rakı sofrasında susulmaz arkadaş” diyen Can Yücel rakı sözleri ile rakı edebiyatının kaynağını çok net belirtmiştir. Rakı sofrasında her şeyden konuşulur. Rakı edebiyatı melankoliktir ama umutsuz değildir, eleştireldir ama anlayışsız değildir, kırgındır ama öfkeli değildir. Türkiye Cumhuriyeti kurucu önderimiz Atatürk’ün de çok sevdiği Türk rakısı, müzik, sanat ve edebiyat dünyasında Nazım Hikmet, Cemal Süreyya gibi ünlü edebiyatçılarımıza, Avni Anıl, Cem Şenyücel gibi eski yeni birçok güftekara, bestekâra ve pek çok sanatçıya ilham vermiştir. Rakı sofrasında, çoğunlukla alaturka ve Türk Sanat Müziği eşliğinde  rakı içilir.   “At Kadehi Elinden, Bin Parçaya Bölünsün” ,”Burası Agora Meyhanesi”, “Bu Akşam Bütün Meyhaneleri dolaştım İstanbul’un”, “Anason “ şarkıları gibi rakı ile ilgili sözler içeren parçalar çalınınca, herkes ellerinde kadehlerle eşlik ederek şarkıcıyla beraber söyler. Rakı şarkıları özenle hazırlanan rakı masasının kulaklara mırıldandığı müzik ziyafeti haline gelir. 

Rakı Nasıl Yapılır?      

Üretiminde kullanılan hammaddelerin tamamının Türkiye' de Akdeniz Bölgesinde yetiştirildiği geleneksel Türk rakısı, Türk Gıda Kodeksi Distile Alkollü İçkiler Tebliğine uygun şekilde yapılır. Anadolu topraklarının lezzetini taşıyan razaki, sultaniye, misket, öküzgözü, boğazkere yaş veya kuru üzümlerinden üretilen suma alkolü, rakı yapımında kullanılan bitki olan anason tohumunun içeriğindeki anetol, tarımsal kökenli etil alkol ve su ile üretilir. Suma, yaş veya kuru üzümlerin işlenmesiyle elde edilen bir üzüm alkolüdür. % 65 oranında suma veya tarımsal kökenli etil alkol ile karıştırılmış suma, geleneksel bakır imbiklerde, anason tohumu ile iki defa distile edilir. Meşe fıçılarda veya paslanmaz çelik tanklarda en az otuz gün dinlenme süresini tamamladıktan sonra içime hazır hale gelir. Aslan sütü olarak anılmasına sebep olan ve suyla karıştırıldığında beyazlamasını sağlayan şey rakı anason içindeki anetoldür. Rakı çeşitleri üretim metodu, bileşenlerinin miktar ve niteliği, alkol derecesi, şeker miktarı, dinlendirme yöntemine göre belirlenir. Örneğin, yaş üzüm ürünlerinden ve kuru üzümden üretilen rakılarda farklılıklar olur. Yaş üzüm rakıları içerken daha hafif, taze, ferah, yuvarlak ve yumuşak tat verirken, kuru üzüm rakıları zengin, yoğun ve çarpıcı bir tat verir. ​Rakı, ışıktan ve güneşten korunan bir ortamda, ısı dalgalanmaları olmayan bir oda sıcaklığında, kapağı hiç açılmadığı takdirde uzun yıllar bozulmadan muhafaza edilebilir.

Rakı Nasıl İçilmelidir?   

Rakı, gün batımından geceye doğru, muhabbet eşliğinde ve mezeler ile birlikte zamana yayarak yudum yudum, yavaş yavaş içilir. Rakı içmeye “rakı masasında demlenmek” deyimin kullanılmasının sebebi budur. Kontrollü bir içiş ile sarhoş olmadan bulunulan ortamın keyfini sürmek önemlidir. Sınırlarını ve rakı içmesini bilenle içilmesi gerekir. Yüksek alkollü bir içki olduğu için sarhoşluk aşamasına gelmeden içmeyi bırakmak gerekir. Aksi takdirde keyifli bir akşam zorlu saatlere dönüşebilir. Rakı adabı ve rakı kültürünün amacı da budur. Rakı, karafaki ya da rakı karafı adı verilen küçük rakı sürahisi içinde sofraya gelir ve rakı bardağı içkiden keyif almayı etkileyen özel bir bardaktır. Bardağa önce rakı konur hafice çevrilir ve anason kokusunun ortama yayılması sağlanır. Tercihen iki parmak konan rakı bir duble olarak tanımlanır. Sek rakı içilmeyecekse üzerine rakının yarısı kadar soğuk su eklenir. Rakının makbul kabul edilen içme şekli budur. İsteniyorsa içine buz eklenebilir ancak buz kesinlikle en son konmalıdır. Önce buz konduğu zaman rakı kristalleşir, anason kokusu kaçar ve aroması bozulur. Beyazlığı homojen olmaz ve içkinin tadı değişir. Rakı sofrasında sunulan mezeler çok çeşitlidir fakat tadımlık ve küçük porsiyonlarda olur. İçmeye başlamadan önce mutlaka aperatif bir şeyler yenmelidir. Boş mide ile içilen rakı çok hızlı sarhoşluk etkisi yaratır. Özellikle zeytinyağlı mezeler öncelikle yenmelidir. Zeytinyağı, mide çeperini kaplar, alkol emilimini azaltır ve sarhoşluk etkisini geciktirir. Ayrıca mide doldukça yüzeye gelerek, alkolün genzinize yükselmesine engel olur. Küçük zeytinyağlı dolmalar, zeytinyağlı fasulye pilakisi, cacık, deniz börülcesi, haydari, kavun, lakerda, çiroz salatası, şakşuka, acılı ezme salata, midye dolması, muhammara, kalamar tava, beyaz peynir rakının tamamlayıcıları ve en çok tercih edilen mezelerdir. Rakı sofrasında yalnızca bir defa ve içmeye başlarken “şerefe” ya da “hoş geldiniz” diyerek kadeh tokuşturulur, sonraki dileklerde kadehler sadece havaya kaldırılır. Ancak rakı sofrası yeni bir misafir kazanır ise tekrar kadeh tokuşturulabilir.

Yaz akşamlarının gün batımı saatlerinde rakı balık muhabbet ortamı yaratarak yaşama keyif katan geleneksel rakı sofrası saygınlığı, efendiliği amaç edinerek içmeyi, eğlenmeyi bilen dostlar cemiyetidir ve en büyük mezesi dostlarla muhabbettir.

Rakı İçerken Neden Rakı Bardağı Kullanılır? 

Geleneksel Türk Rakısı en yoğun aromalı içki türüdür. Rakı bardağının tasarımı rakıdan alınan etkiyi artıran ve içkinin kalitesini ortaya çıkaran bir unsurdur. Rakının lezzetinin farkındalığını arttıran şey, anason kokusunun yanında rakının ve suyun doğru oranlarda ve ısıda olmasıdır. Bunu sağlayan en önemli unsur da rakıyı doğru bardakla içmektir. Rakı bardağı, ince uzun yapısı sayesinde içilen rakıyı damağın arkasına doğrudan yönlendirir. Bu sayede anasonun aroması ve derinlik algısını artar. Rakı tarihinde, zaman içerisindeki ihtiyaçlara ve kültürel yapıya göre şekillenen birçok rakı bardağı çeşidi vardır. Eski dönemlerde limonata, şerbet ya da meşrubat bardağı olarak anılan, ince cam veya kristalden yapılan, tabanı ile ağzı eşit çapta olan uzun bardak, günümüzde rakı kadehi olarak bilinmektedir. Leylekboynu, tektekçi, yüksük, bülbüli gibi eski tip rakı bardağı modellerinin yanında günümüzde modern şekil ve desenlerle dekorlanmış, yazılı, isimli rakı bardağı çeşitleri de bulunmaktadır. Rakı bardağı 2’li olarak set halinde satılır. Biri rakı diğeri su için kullanılan simetrik ya da asimetrik ikiz şeklinde alınır. Bu nedenle hangi çeşit rakı kadehi alırsanız alın her kişi için iki ürün üzerinden hesaplama yaparak sipariş vermeyi unutmayın. 

Rakı Bardağı Nereden Alınır?

Alışveriş merkezleri ve caddelerde mutfak ürünleri satışı yapan dükkanlarda, cam ve kristalden üretilen rakı bardağı bulmak mümkündür. Kaliteli cam malzeme, yüksek işçilik, ergonomik tasarımı ile  Myros atölyelerinde üretilen rakı bardağı seti ve rakı bardağı modelleri tüm sofralara uygun standartlarda ve çeşitliliktedir. Kataloglardaki geleneksel rakı kadehi üzerine dekorlama yapılan hazır koleksiyonlardan sipariş edebilir ya da kendi belirlediğiniz tasarımlarla özelleştirerek kişisel rakı kadehi desenleri yaratabilirsiniz. İşletmeler, restoranlar ve kurumsal alışverişler için Myros bayi girişini kullanarak toptan sipariş seçeneğinden  faydalanabilirsiniz.