Seramik Nedir?

03 Mart 2022

Seramik, kayaların iklimsel koşullar nedeniyle parçalanarak toz haline gelmesinden oluşan kil, kaolen ve benzeri toprak türlerinin su, tutkal gibi sıvılarla, belirli bir viskozite oranında karıştırılarak hamur haline getirilip yüksek ateşte pişirilmesiyle elde edilen ürünlerin tamamına verilen isimdir. Genellikle seramik saksı, vazo, kupa, fincan, duvar süsü gibi dekorasyon ve ev eşyası ürünü şeklinde gündelik hayatta yaygın olarak kullanılır. Geleneksel seramik ürünleri kil minerallerinden üretilirken, alüminyum oksit ile erime noktası yükseltilip, yeni karbon içeriklerle güçlendirilerek, aşınma dirençleri artırılmış ve ileri seramik ürünleri de ortaya çıkmıştır. Bu şekilde geliştirilmiş seramik ve seramik kaplama ürünler ise mimaride, tıp, elektrik, elektronik endüstrilerinde de kullanılmaktadır.

Seramik Etimolojik Anlamı Nedir?

Seramik kelimesinin en yalın tarifi yüksek ateşte pişirilmiş topraktır. Etimolojik olarak antik Yunan dilinde "çömleğe ilişkin, çömlekçilik" anlamına gelen keramikós ve "çömlekçi kili" anlamına gelen kéramos kelimelerinden türemiştir. Seramik kelimesinin kökeni için daha eskilere gittiğimizde ise, M.Ö. 1600 ile 1100 yılları arasında Batı Anadolu’da bulunan, Antik Tunç Çağı’nın son dönemlerinde yazı sistemi, sanat eserleri ve şehir yaşamlarıyla ilk uygar devletlerden kabul edilen, Miken Uygarlığı ‘na dayandığını görürüz. Türkçeye Akalar adıyla geçen Miken Uygarlığı’nın Lineer B yazısı, pişirilmiş kil tabletler üzerine uygulanmaya başlanmış ve Kiklad halkının yoğun Minos kültür etkisi altında kilden üretilen seramik ürünleri yaygınlaşmıştır. Tarihe Miken seramiği olarak geçen bu ürünlerin yapımındaki işçilere Miken dilinde “ceram” denmektedir ve “ke-ra-me-we olarak “yazılmaktadır.

Seramik Kullanımının Tarihi Nedir?

Seramik, doğa ananın yeryüzünün büyük bölümünü kaplayan killi topraklarının en yaşlı çocuklarından biridir. Üzerinde yaşadığımız medeni dünyanın oluşumu toprak ve su karışımının ateşte pişirilerek tuğlaya, ev ve mutfak eşyalarına dönüşmesiyle başlamıştır. İnsanlık tarihindeki tüm buluşlar gibi, seramik de yağmur sularını muhafaza edebilen çamur çanakların yanlışlıkla ateşe düşmesi sonucu keşfedilmiştir. Tarihteki ilk seramik nesnelerin, Anadolu topraklarında, günümüzden 8000 yıl önce üretildiği, arkeolojik kazılarda ortaya çıkan kalıntılar ve seramik parçaları sayesinde bilinmektedir. Uygarlık tarihinin gelişme süreci boyunca, seramik tuğlalar yerleşim ve yol inşaatlarında kullanılmıştır. Anadolu’dan Ege Adalarına ve Mısır’a yayılan seramik üretiminin, en çok bilinen, en eski kullanım alanları ise Mezopotamya’da Sümerler tarafından inşa edilen Babil Sarayı, Babil kulesi ve Mısır Piramitlerinin iç duvarlarıdır. Sümerlerin yaşam tarzlarını, kanunlarını, kültürel aktivitelerini ve eğitim yöntemlerini, seramik tabletlere yazarak oluşturdukları kayıtlı arşivleri de, tarihin en eski ve en değerli seramik nesneleridir. Seramiğin tarihsel gelişim sıçraması, M.S. 12. yüzyıla gelindiğinde, İtalya’nın Faenza ve Mayorka adalarında üretimde ileri teknikler kullanılmasıyla başlanmıştır. Bu dönemde dini figürlerle hazırlanan ikonalara, heykellere, biblolara, panolara ve tablolara altyapı olan seramik, sanat alanında kendine yeni bir yer açmıştır. Günümüzde çini ve porselen üretiminin altyapısında önemli bir yeri olan seramik, kelimenin tam anlamıyla uygar dünyamızın temel taşlarından biridir.

Seramiğin Özellikleri Nelerdir?

Seramik bileşimindeki karışımlarına göre gelişmiş özellikler gösterse de, tüm seramik ürünlerin en temel unsurları aşağıda listelenmiştir:

Su geçirmezdir.
Güneş, buhar, toz, nem gibi dış ortam etkilerine karşı dayanıklıdır.
Banyo seramik ve mutfak seramiklerinde kullanılan temizlik ürünlerine karşı dayanıklıdır.
Elektrik akımına karşı yüksek direnç gösteren bir yalıtkandır.
Kullanım alanlarına göre mat veya parlak yüzeye sahiptir.

Seramik Türleri Nelerdir?

Seramik ürünleri, üretimlerindeki karışımlar, viskozite oranları ve kullanıldıkları alanların özelliklerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

Gözenekli Seramik (earthenware)
Pekişmiş Bünye Seramik (stoneware)
Porselen

1. Gözenekli Seramik

İlk çanak çömlek üretiminden itibaren, tarih boyunca bildiğimiz, tanıdığımız geleneksel kırmızı kil hamuruyla yapılan seramik ürünleridir. Antik zamanların amforalarından günümüzün testilerine kadar çeşitleri olan, gözenekli seramik ürünlerin en önemli özellikleri, sıvı geçirgenliği olmamasına rağmen hava geçirgenliğinin olmasıdır. Gözenekli seramik ürünlerine endotermik tepkime yeteneği sağlayan bu özellik, soğutucu olmayan yerlerde sıvıları soğutma amacıyla kullanılır. Aynı özellik fermantasyon gerektiren gıda ve içecekler için de kullanılmaktadır. Günümüzde gözenekli seramik kaplar, testiler ve küplerle hala geleneksel şarap, sirke ve turşu yapılmaktadır.

2. Pekişmiş Bünye Seramik

Pekişmiş bünye seramik ürünleri, yüksek ısıya dayanan ürün ve ateş tuğlası yapımında kullanılan, şamot adı verilen, kuru malzemelerin iki defa pişirilme işleminden geçirildiği bir seramik türüdür. Şamot için, ilk kil çamuru pişirildikten sonra ufalanır, öğütülür ve yeni bir kil hamuru oluşturulur. Pekişmiş bünye seramik ürünleri, şamot kili sayesinde dayanıklılığı katlanan bir tür olduğu için ısıya dayanıklı olması gereken ürünlerde, geniş yüzeylerde, seramik karo ve tuğla yapımında kullanılır.

3. Porselen

Seramik bünye, tamamen gözeneksiz ve cam benzeri, parlak ve pürüzsüz bir yüzeye sahip ise porselen türündedir. Seramik ile porselen ürünler malzeme, üretim ve kullanım alanları olarak ilk bakışta benzer gibi algılansa da aralarında önemli farklar bulunmaktadır. Seramik ürünlerin partikül boşluklarının fazla olması nedeniyle yapısı yumuşaktır. Porselen ürünlerin malzeme yoğunluğu ve pişirme derecesi yüksektir. Bu nedenle seramiğe göre daha sert ve dayanıklılığı daha fazladır. Seramik ürünler kalın, porselen ürünler incedir. İçine kemik tozu karıştırılarak, çok ince formlarda üretilebilen ve fine bone chine olarak bilinen porselen türleri darbe ve düşmelere karşı çok dayanıklıdır. Günümüzde kırılmaz türleri de üretilmektedir. Porselenlerin sıvı geçirgenlikleri yoktur ve ışık geçirgenlikleri yüksektir. Işığa tutarak arkasına elinizi koyduğunuzda ön taraftan gölgesini görebilirsiniz.

Seramik Malzemeleri Nelerdir?

Toprağın sertliği, sıvıların birleştiriciliği ve metallerin dayanıklı esnekliğinin bileşimlerinden yapılan seramik ürünlerde kullanılan malzemeler aşağıdadır:

Hamur için, en yaygın seramik hammaddelerinden biri olan ve yeryüzünün en çok bulunan toprak minerallerinden kil, kaolin ve toprak alaşımları, su
Seramikte, cam yapımında, boya ve plastikte dolgu olarak kullanılan feldspat
Seramik hamurunu şekillendirme aletleri ( oklava, kesme, delme, yontma araçları)
Kalıp
Pürüzler ve kıymıklar için zımpara
Boyama işlemleri için samur fırça seti
Dekorasyon ve hijyen için sır
Hazırlanan ürünün pişirilmesi için 900- 1400 derece yüksek ısıda pişirme yapan seramik fırını

Seramik Şekillendirme Yöntemleri Nelerdir?

Seramik kursu atölyelerine artan talepler ve hobi seramik çalışmaları ile çeşitlenen ürünlerin şekillendirme yöntemleri aşağıda listelenmiştir:

Elle yapılan uzun silindir şekillerin üst üste dizilmesiyle yapılan sucuk yöntemi
Plaka şeklinde yassı hale getirilmiş hamurun ölçülüp kesilmesiyle yapılan plaka yöntemi
Elektrikli ya da ayakla çevrilen diskte çamura şekil verilen tornada şekillendirme yöntemi
Çamurun aletsiz olarak elle şekillendirildiği çimdikleme yöntemi
Spatula, sünger veya başka aletlerle kalıba yerleştirilip biçimlendirilen elle sıvama yöntemi
Sıvı çamurun alçı, ahşap ya da plastik kalıplara dökülerek şekil verildiği döküm yöntemi

Seramik Kaplama Nedir?

Nano teknolojinin geometrik artışla hızla geliştiği 21. Yüzyılda, darbelere karşı dayanıklılığı yükseltmek ve çizilme riskini düşürmek için yüzeylere seramik kaplama yapılmaktadır. En çok otomotiv sektöründe kullanılan seramik kaplama, araçlardaki fabrika çıkışı opak boyalara cam parlaklığı kazandırarak, aracın hızıyla şiddetlenip yüzeye çarpan taş, kum vs. gibi sıçramaların ezme, çizme riskine karşı koruyucu kalkan oluşturur. Diş hekimlerinin de, diş ve diş eti sağlığını korumak, diş estetiğini düzenlemek için uyguladığı tedavi yöntemlerinden olan seramik kaplama, hasarlı dişe restorasyon yapmak, diş çatlaklarını onarmak, çürüklerin ilerlemesini engellemek, şekil bozukluklarını düzeltmek için uygulanır. Yalıtkanlık özelliğinden dolayı, seramik ve seramik kaplama parçalar elektrikli mutfak aletlerinde kullanılır. Yapışmaz, sağlıklı ve kolay pişirme özelliklerini sağladığı, ısıya dayanıklı tava, tencere yüzeylerine de seramik kaplama yapılır.

Ortalama Seramik Fiyatları Nelerdir?

Seramik ev ve dekorasyon ürünlerinden, seramik duvar süsleri ve karolarına kadar olan ürünlerin fiyatları, 5 lira ile 5000 lira arasında değişmektedir. Ortalama seramik ürün fiyatları 15 lira ile 650 lira arasındadır.

Seramik Kullanılarak Üretilen Ürünler Nelerdir?

Dekorasyondan mutfak eşyalarına kadar kullanılan seramik modelleri ürün listesi aşağıdadır:

1. Seramik Vazo

Canlı ya da yapay çiçek satışı yapan ya da evlerinde çiçeklerini organize edenlerin en çok kullandığı ürünler seramik vazolardır. İç dekorasyonlarda çeşitli boy ve renklerde kullanılan seramik vazo modelleri mekanlara işlevsel renk katar. Boyutlarına, üretiminde içeriğine eklenen malzemelerin türlerine ve tasarımına göre fiyatları 16 lira ile 60.000 arasındadır.

2. Seramik Tabak

Çeşitli ebatlardaki seramik tabak modelleri, takım veya set halinde sofralarda supla, yemek tabağı ve servis tabağı olarak kullanılabilir. İrili ufaklı boylar ve renklerde olan tasarım seramik tabakları dekoratif amaçlı kullanım için duvarları süsleyebilir. Tek veya set olarak üretilen seramik tabakların içerisindeki hammadde, tasarım ve kullanım türlerine göre fiyatları 7 lira ile 70.000 lira arasındadır.

3. Seramik Biblo

Evinizi dekore ederken kullanabileceğiniz seramik biblo ve heykeller, dostlara, yakınlara, tanıdıklar özel zamanlarda hediye edilebilen ideal ürünlerdir. Düğün, nişan, kına, yenidoğan tören ve kutlamalarında dağıtılan mini türlerinden, tasarım ürünler, büst ve heykellere kadar fiyatları 5 lira ile 5.000 lira arasında değişmektedir. Ortalama fiyatları 15 lira ile 450 lira arasındadır.

4. Seramik Saat

Gövdesine özel dekorlama yapılan ve kişiselleştirilmiş seramik saat ürünleri duvarları süsleyip zamanı sayarken, görselleriyle anıları canlı tutar. Ortalama fiyatları 84 lira ile 165 lira arasındadır.

5. Seramik Magnet

Dolap kapaklarını, panoları süsleyen seramik magnet ürünleri özel zamanların hatırlatıcısı olur. Rengarenk dünyaların minyatür eserleri olan magnetlerin ortalama fiyatları 21 lira ile 25 lira arasındadır.

6.Seramik Saksı

Ev ve işyerlerinde teras, balkon ve bahçelerde çiçeklerin minyatür dünyaları olan seramik saksı modelleri, peyzaj ve dekorlara katkıda bulunur.İç ve dış mekanlarda hayatı renklendiren tüm çiçeklerin yaşam alanları olan seramik saksı ürünlerinin fiyatları, boyutları ve tasarımlarına göre 4 lira ile 8.000 lira arasında değişir.

7. Seramik Kupa

İşyerinde ya da evde kahve ve çay saatlerinde kullanılan seramik kupa modelleri ağız tadına renk katar. Modellerine, tasarımlarına göre ortalama fiyatları 27 lira ile 450 lira arasındadır.

8. Seramik Tencere

Doğal mineral ve alaşımlardan üretilen, yapışmaz ve sağlıklı pişirme için en uygun türlerden olan seramik tencere modelleri, kolay kullanım yanında dekoratif özellikleriyle, fırından ya da ocaktan direk sofraya servis sunumuna alınabilen ürünlerdir. Tekli ya da set halinde olan ürünlerin, sade ve dekorlu türlerine göre, ortalama fiyatları 200 lira ile 9.000 lira arasındadır.

9. Seramik Tava

Sağlıklı ızgara, kızartma yöntemlerine eşlik eden seramik tava modelleri mutfakların vazgeçilmez ürünlerindendir. Tek ya da set halinde seramik tava ürünlerin ortalama fiyatları 200 lira ile 1000 lira arasındadır.

10. Seramik Abajur

Çeşitli sanatsal formalarla hazırlanan gövdeleriyle seramik abajur modelleri mekanlara ışık ve renk katar. Sade ya da dekorlu olarak, farklı büyüklüklerde, tasarım ve renklerde bulunan seramik abajur modellerinin fiyatları 60 lira ile 9.000 lira arasındadır.